ثبت بنای دوره مدرن در چالوس در فهرست آثار ملی

علی اصغرزاده
یکی از معیارهای ارزشمندی و توانمندی شهر، میراث فرهنگی و بناهای تاریخی آن می‌باشد. شهر چالوس نیز به لحاظ قدمت دارای مکان های تاریخی فراوانی است که در اذهان مردمان شهر یاد‌آور پیشینه غنی و خاطرات خوش گذشته می‌باشد، برخی از آنها شامل کاخ‌های با شکوه و زیبایی همچون کاخ چایخوران، اشرف و ملکه مادر و برخی دیگر، هتل‌‌های مجللی همچون هتل چالوس، هتلی به سیاق نئوکلاسیک می‌باشند.
در کنار این بناهای کلاسیک بناهای مدرنی نیز در طی چند دهه احداث شده اند که میراث سنت مدرنیسم در معماری و شهرسازی این شهر بوده‌اند. از جمله کارخانه‌ی حریربافی چالوس که میراث صنعتی دوران پیدایش شهر است و یادآور روزگاری است که تعداد کارکنانش در زمان فعالیت با جمعیت شهر برابری می‌کرده است و‌‌یا بانک های متعدد چون بانک ملی،‌‌ بانک سپه،‌ بانک ملت که نماد تجدد در اقتصاد شهری بوده‌اند.
متاسفانه بسیاری از این بناهای مدرن در طی این چند دهه در معرض فرسایش قرار گرفته‌اند و مدیران این ابنیه نیز به بهانه کهنگی و فرسودگی، قصد تخریب و نوسازی آنها را در ذهن داشته و دارند.
بانک سپه چالوس با قدمت 50 ساله یکی از بناهای مدرنی است که به تازگی در فهرست آثار ملی ثبت شده است.  حافظه جمعی بسیاری از شهروندان این شهر، گواه بر آن دارد که این بنا تداوم دهنده هویتی نسلهای چند دهه می باشد. به لحاظ اصول معماری نیز این بنا می‌تواند به دلیل عقلانیتی که در طراحی و ساخت آن صورت گرفته به عنوان یک الگوی ساخت برای معماری و شهرسازی مازندران در نظر گرفته شود. از نکات شاخص معماری آن، می‌توان به مکان‌یابی مناسب آن در خیابان و کوچه های اطراف اشاره کرد که به دلیل داشتن پیشانی فراخ، سیمای شهر و خط آسمان را غنی بخشیده است. به لحاظ گونه‌شناسی نیز طنزی جالب بین استفاده از الگوهای معماری مدرن و معماری بومی شمال کشور در این بنا دیده می‌شود. احجام نا متقارن مدرن، خطوط مستقیم و کشیده که یادآور معماری فرانک لوید رایت است با الگوهای بومی همچون غلامگرد، ایوان، شیروانی و مصالح بومی همچون چوب در کنار سنگ همنشین شده است.
این بنا به دلایلی مورد بی توجهی قرار گرفته بود تا جایی که گفته می‌شد احداث ساختمان جدیدی به جای آن در دستور کار دست اندرکاران لحاظ شده بود. خوشبختانه ما، گروهی از مهندسان معمار چالوس، توانستیم با برگزاری جلسات متعدد در کانون مهندسی و گفتگو با مسئولین مختلف شورای شهر، شهرداری، فرمانداری، میراث فرهنگی به روشنگری میراث شهر و بانک سپه بپردازیم.
این جلسات دستاورد های خوبی برای جامعه مهندسین داشته است. در گام اول توانستیم آگاهی طیف وسیعی از مهندسان را نسبت به شهر و فعالیت های جمعی بالا ببریم و درگام بعدی توانستیم برای افکار عمومی روشن کنیم که میراث فرهنگی تنها به اشیاء عتیقه خلاصه نمی‌شود بلکه میراث فرهنگی امری زنده و پویا‌ ست و معماری مدرن نیز در کنار معماری تاریخی یک ثروت فرهنگی و اجتماعی شهر است. در این بین شبکه های اجتماعی در امر شفاف سازی و روشن گری کمک فراوان به ما کرده اند. در کنار این فعالیت های محلی با پیگیری به عمل آمده در میراث فرهنگی کل کشور و با کمک و یاری مهندس محمدرضا حایری این ساختمان به عنوان میراث فرهنگی کشور به شماره 31319 ثبت ملی شده است. فرآیند ثبت این اثر، جریان اجتماعی را در معماران و دیگر مهندسین پدید‌ آورده است که فعالیتهای اجتماعی و صنفی دیگری همچون ثبت بانک ملی و کارخانه حریربافی را در آینده نزدیک، در برنامه دارند.
در پایان ضمن تبریک به جامعه مهندسین معمار از کلیه دوستان و همکارانی که در طی این چند ماه، ما را برای ثبت این اثر حمایت کردند بسیار سپاسگزار و ممنون هستیم و از اینکه توانستیم وظیفه شهروندی خود را در قبال معماری شهرمان انجام دهیم، بسیار خرسندیم.
 
علی اصغرزاده
از طرف کانون مهندسین چالوس
اول مهر 1394